یادداشتی در گرامیداشت هفته دولت ۱۴۰۲: دولت ساختارگرا و مسأله محور

دکتر یونس احمدی: دین‌پژوه، ساختارپژوه

با میزانی از مثبت‌اندیشی در ذات اندیشه و گفتار می‌توان گفت دولت سیزدهم در نظام جمهوری اسلامی در شرایطی متفاوت با سایر دولت‌ها پا به عرصه وجود گذشته است. انسان ایرانی دچار تغییراتی شده و جامعه با نسل متفاوتی از اعضائی که جامعه را تشکیل می‌دهند مواجه شده است. انسان ایرانی خود اتکاءتر و جامعه نهادمندتر شده‌است  و همچنین رسانه قدرت فوق‌العاده‌ و بدون بازگشتی در جامعۀ ایرانی پیدا کرده است. شاید به همین دلایل بتوان گفت جامعه و رفتارهایش بیشتر قابل پیش‌بینی است.

تربیت و آموزشی که محصول نظام اسلامی و کنش‌های متقابل و رفت و برگشتی(دیالکتیک)  با نظام جهانی است، در بعد برون‌ساختاری Extrastructural فرد و نهاد ایرانی را برای حضور در دنیای آینده و جامعه جهانی آماده‌تر کرده است و در بعد دورن‌ساختاری Intrastructural نیز  برخلاف برخی ایده‌ها، تحمل جامعه افزایش یافته، اما همین فرد و جامعه به زبان گویاتری رهنمون شده‌است. فرد و جامعه ایرانی به دنبال مشارکت و حضور است که با شنیدنش آغاز می‌شود. ساختار‌شکنی در جامعۀ ایرانی طرفداران چندانی ندارد، اما حساسیت به کارکردهایِ ساختاری تقریباً همه‌گیر است، هیچکس دیگری را در خصوص اهتمام و توجه به ساختار از خود جلوتر نمی‌داند.

دو خصوصیت برجسته دولت سیزدهم که حاصل یک عقلانیت تاریخی است شامل اول پرهیز از  دو‌قطبی‌های ساختاری و حرکت در درون نظام است، اقدامی که دولت‌ها در ایران دیر یا زود به آن مبادرت می‌کردند. خصوصیت دوم دولت سیزدهم مسئله‌محوری است این مسئله‌ها از آسمان نازل نشده‌اند بلکه روی زمین هستند و گریبان مردم را گرفته‌اند.

دولت‌های آرمان‌محور مسائل را دسته‌بندی می‌کنند و به دنبال آرمان‌هایِ محوریِ خود هستند و می‌خواهند هر مسأله‌ای را با عینک آرمان خود حل و فصل کنند. شاید بتوان گفت دولت سیزدهم دولت بی‌آرمان‌ها است. آرمان برای آرمان. دولتی مفقود از ‌آرمان‌های انتزاعی و مملو از اهتمام به مشکلات مردم. آرمان دولت سیزدهم مشکلات مردم است . این مشکلات می‌توانند کوچک یا بزرگ باشند و پرداختن به آنها زمانبر و یا حتی پرهزینه باشد. دولتِ آرمانی به دنبال حفظ آرمان است حتی اگر از کنار مشکلات مردم رد شود و یا آنکه آنها را به آینده ای نامشخص حواله دهد و پرتاب کند.

آرمان این دولت ساختار است. گرفتارهای مردم است. اما گاهی گرفتاری زود حل نمی‌شود فی نفسه "دیر حل شونده" است. گرفتارهای ساختاری از این دسته هستند. گاهی برای حل یک گرفتاری و بیماری باید تب کرد. تبی که شاید پیوست درمان و جراحی است. تب گرانی و رنج صبوری. برای درمان گاهی صبوری لازم است. 

هیچ دولتی نمی‌تواند به تنهایی معجزه کند. معجزه دولت سیزدهم مردم هستند، اما مسیرهای توسعه پیمودنی هستند نه بافتنی. گاهی مسیری هست که هر که بیاید باید بپیماید به شرط آنکه کنار مردم باشد.

این امید می‌رود که دولت سیزدهم دولتی برای رفع جمعی از مشکلات ساختاری کشور باشد. حضور در نظام و ساختارهای بین‌المللی نظیر سازمان همکاری شانگهای به عنوان یک نهاد بین دولتی و درخواست عضویت در گروه بریکس به عنوان یک نمونه از تحول بنیادین در نگاه کشور به نظم جهانی است که در این دولت رخ داده است و امید است آغازگر یگ نگاه استراتژیک نو به روابط بین‌الملل در کشور باشد.  شاید همین خصیصه باعث تمجید رهبر معظم انقلاب از دولت شده باشد.   

۸/۶/۱۴۰۲