تحلیلی بر رفتار انتخاباتی مردم در انتخابات ۲۸خرداد

دکتر نصرت الله حیدری

استادیار علوم سیاسی دانشگاه

قسمت اول

انتخابات ۲۸خرداد ریاست جمهوری در ایران با حضور۴۹ درصد واجدان رأی برگزار گردید.عددی که به نظر من با توجه به  شرایط خاص کشور قابل قبول و شکوهمند است.

این انتخابات در شرایط بسیار خاص در ایران برگزار شده است. مهمترین این شرایط عبارتند از:

۱-شرایط کرونایی در کشور؛ در بسیاری از کشورها به دلیل کرونا انتخابات به تعویق افتاده است و در برخی کشورها  که انتخابات برگزار شده ۱۵درصد  به نسبت  ادوار قبل کاهش مشارکت داشته اند. لذا این مسأله در رفتار انتخاباتی شهروندان ایرانی مؤثر بوده است.

۲-شرایط رکود وتورم بالا، که معیشت مردم را به شدت تحت تاثیر قرار داد. بخش مهمی از این مساله به سوء مدیریت دولت بر می گردد.

۳-تحریم های ظالمانه امریکا وغرب باز آثاری منفی در حوزه اقتصادی داشته است.۲۰تا۳۰درصد نارساییها را به تحریم نسبت می دهند.

۴-رویکرد واقدام لایه های تندرو اصلاحات  در تحریم انتخابات.

۴-عملکرد  ورویکرد جریان انحرافی در تحریم انتخابات.

۴-اقدامات و عملیات روانی جریان ضد انقلاب علیه انتخابات.

۵-هجمه سنگین رسانه‌ای وروانی جریان امپریالیسم خبری به سرکردگی آمریکا وحمایت مالی ارتجاع عرب علیه انتخابات وتحریم آن.

۶- لایه‌هائی از جامعه هم در زمره معترضین به رد صلاحیت ها از سوی شورای نگهبان در جریان عدم احراز صلاحیت برخی کاندیداهای ریاست جمهوری هم در انتخابات شرکت نداشته اند.

مجموعه این عوامل بر کاهش مشارکت مردمی و رفتار انتخاباتی شهروندان ایرانی موثر بوده است که در مباحث آینده به انان خواهم پرداخت.  در نوشته های آینده نشان خواهیم داد برخلاف برخی تحلیل ها این  عدم مشارکت  یا آرای باطله در مخالفت با جمهوری اسلامی نیست.

انتخابات ۲۸خرداد ریاست جمهوری در ایران در ابعاد مختلف قابل تحلیل است.  نرخ مشارکت در این انتخابات ۴۹درصد بوده است. برخی این رقم را کاهش اعتماد ۵۱ درصدی به جمهوری اسلامی تحلیل می کنند ،تحلیلی که به لحاظ علمی غلط و فاقد اعتبار است. در این رابطه چند نکته را خدمت مخاطبین گرامی متذکر می شوم:

۱-منتقدین نوع نگاهشان به مشارکت انتخاباتی، مشارکت ۱۰۰ درصدی است. سؤال ما این است  در کدام کشور نرخ مشارکت ۱۰۰درصد بوده است؟

پاسخ  من این است که در مردمی ترین نظامهای سیاسی مشارکت ۱۰۰درصدی وجود ندارد،لذا این نوع نگاه یک نگاه  مقبول نیست.

۲- درایران بالاترین نرخ مشارکت درانتخابات ریاست جمهوری در دوره دهم ریاست جمهوری  است یعنی حدود۸۵ درصد مشارکت داشته اند. اگر این عدد را مبنای تحلیل رفتار انتخاباتی در انتخابات۱۴۰۰قرار دهیم، یافته های ذیل از آن قابل استنباط است:

الف-اگر عدد۸۵ درصد را مبنا قرار دهیم ، نرخ کاهش مشارکت به بیشترین آمار شرکت کننده در ایران حدود ۳۶ درصد بوده است. این در حالی است که نرخ مشارکت در دوره ششم  حدود ۵۰درصد و در  دوره سیزدهم  حدود۴۸/۸ درصد بوده است. با این تفسیر ما همان عدد۸۵ درصد دوره دهم را مبنای تحلیل  خویش قرار داده ایم. در این رابطه چند نکته قابل تذکر است‌:

الف-از عدد ۳۶درصد کاهش مشارکت ۱۰تا۱۵درصد کاهش  مشارکت به کرونا بستگی دارد،این اتفاق در کشورهای پرتغال وفرانسه و ... روی داده است. حدود ۶درصد کاهش مشارکت به ایرانیان خارج از کشور، در بدبینانه‌ترین نگاه نرخ کاهش مشارکت حدود ۱۰نا۱۵ درصد است. البته ۵ درصد هم به  کسانی باید اضافه کرد که کاندیدای آنها تایید نشده بود. با این تفاسیر کاهش نرخ مشارکت انتخاباتی ۱۰درصد است نه ۵۱‌‌ درصد. البته برخی رأی معاندین را حدود ۴ درصد وبرخی هم حدود ۷/۷ می دانند.