محمد حسن علایی / پژوهشگر: تمرکز بر روی اشتراکات ، و امکاناتی که فراروی‌مان، ضرورت دارد ، برای جهان غیر ایرانی، چه اهمیتی دارد که ما، بمانیم یا نمانیم

ایرانی از طرفی پایی در سنت تاریخی خود و پایی لرزان در تجربه‌ای به غایت هراس‌آور، اما وسوسه‌انگیز به نام مدرنیته دارد

شکاف بین مردم و حاکمیت در صورت تعمیق، بسیار بیشتر از آن که به تصور بیاید می‌تواند مسئله‌ساز شود. در این میانه روشنفکر آگاه، به عنوان یک انذاردهنده در حد واسطه مردم و حاکمیت تا حدودی می‌تواند نقش‌آفرین باشد، اما در صورت فقدان زمینه‌های تاثیرگذاری سخن اهل درد، این چاله روز به روز عمیق‌تر خواهد شد.

توصیف هستی اجتماعی ایرانیان چندان که وفادار به پدیدارها باشد و گزارشی منطبق با واقعیت‌های عینی را در بر بگیرد بدون وجه نظر تاریخی و بدون توجه به دیالکتیک امر محلی و امر جهانی ممکن نخواهد بود.

از اهم مسائلی که نیاز مبرمی به بازتعریف دارد، مسئله پروبلماتیک هویت ملی در همه ابعاد آن است. نمی‌توان صرفاً با تکیه بر یک ایدئولوژی ناسیونالیستی، یک صورت‌بندی دقیق و ملهم از امر واقع از هویت ملی ارائه کرد.

در امر سخن راندن از ضرورت توصیف هستی اجتماعی و واقعیات عینی جامعه ما و تبیین جامعه‌شناختی شکاف‌ها و گسیختگی‌های اجتماعی آن، با نگاهی اجمالی به تغییرات و تحولات الگوهای زیستی جوانان و نوجوانان دهه‌های جدید می‌توان تاثیر و تاثرات فرآیندهای جهانی را بر سبک زندگی و امر روزمره در زندگی ایرانیان در نظر آورد.

کندورسه فیلسوف و دانشمند علوم سیاسی فرانسوی، در آستانه عصر جدید تحولات دولت و جامعه، به این نکته پی برد که هر نسلی بهتر است قانون اساسی سیاسی خود را تولید کند و هیچ نسلی نباید نسل‌های آینده را تابع قوانین خویش سازد.

سخن‌سرایی در باب مطلق «ایرانی بودن» چندان هم بی خطر نیست؛ و هر آینه گوینده را با خطر سقوط به ورطه احساسات کور ملی‌گرایانه و وطن‌پرستانه روبه‌رو می‌کند. برای پرهیز از درغلتیدن به ابتذال روایت‌سازی رومانتیک از ایرانیت، می‌توان خود را به برخورداری از امکانات و مواهب وجه نظری تاریخی و رویکردی پدیدارشناختی مجهز ساخت.

ایرانی از طرفی قهراً پایی در سنت تاریخی خود و پایی لرزان در تجربه‌ای به غایت هراس‌آور، اما لاجرم وسوسه‌انگیز به نام مدرنیته دارد. او روزگاران درازی به اسم و رسم آبا و اجدادی خویش نامی در نام‌ها و خانه‌ای مستحکم از برای زیستن داشته است. اما به ناگاه چاله مدرنیته زیر پای او دهان باز کرده است و او را به جهانی ناشناخته پرتاب کرده است. بیگانه‌ای در درون، او را با خویش بیگانه ساخته و سرنوشت ایران و ایرانی در هاله‌ای از ابهام پیچیده است.

برای رفع این ابهام «ما» امروز می‌بایست انگشت بگذاریم بر روی اشتراکات و تقدیر مشترک تاریخی‌مان، و امکاناتی که فرا روی‌مان وجود دارد. برای جهان غیر ایرانی، چه اهمیتی دارد که ما، بمانیم یا نمانیم!

کانال تلگرامی ساختارهای ایرانی

@Iranianstructures